به گزارش تحریریه‌،‌ بر اساس آمارهای رسمی نقدینگی در سال 1399 حدود 40 درصد رشد کرده و به حدود 3470 هزار میلیارد تومان رسیده است. گفتنی میزان نقدینگی در سال 1398 حدود 2800 هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به سال قبل از آن حدود 31 درصد رشد کرد. اما اخیرا مستند "ادرس غلط" توسط مجموعه ثریا از شبکه مستند سیما پخش شده که  به عوامل رشد نقدینگی از محل نابسمانی نظام بانکی پرداخته است.  در ادامه تلاش میکنیم باذکر یک مقدمه عوامل رشد نقدینگی را بار دیگر بازخوانی کنیم.

مهمترین اشکال دولت آقای روحانی عدم انجام اصلاحات اقتصادی بود. این امر به محاسبات هزینه فایده مجریان بر می گردد. بخشی از هزینه فایده مذکور به ملاحظات شخصی آنها در درون دولت بر می گردد. مثلا وقتی انتخابات پیش رو باشد افراد انگیزه کمی برای انجام آن دارند و ترجیح می دهند آن را به بعد از انتخابات موکول کنند. بخش دیگری از این محاسبات به این بر می گردد که آیا حاکمیت یکپارچه و منسجم پای اصلاحات اقتصادی خواهد ایستاد؟ قضیه بنزین نشان داد که حاکمیت پای اصلاحات اقتصادی نمی ایستد و اگر موضع گیری ارزشمند آقای خامنه ای در قضیه بنزین نبود یک عقب نشینی فضاحت بار رخ می داد. برخی تمایل دارند آن بخش از محاسبات اقتصاد سیاسی درون دولت را برجسته کنند اما آن بخش دیگر که خارج از دولت بود را سربسته و ناگفته باقی می گذارند. هر کس سهمی در عدم اجرای اصلاحات اقتصادی دارد حتی روشنفکران خارج از دولت و حکومت!

مستند به درستی به یک پایه رشد نقدینگی که نابسامانی نظام بانکی است پرداخته است اما به این سوال نمی پردازد که چرا بانک مرکزی نتوانسته جلوی تداوم آن را بگیرد. 

 پایه دیگر رشد نقدینگی به مسئله کسری بودجه بر می گردد که بعد اقتصاد سیاسی آن به مراتب برجسته تر از بعد اقتصادی آن است. این سوال که چرا هزینه های حکومت با سرعت بیشتری از درآمدها رشد می کند باز به عرصه سیاست بر می گردد.

علی سرزعیم کارشناس اقتصادی دراین خصوص معتقد است،  اثر رشد نقدینگی بر رشد ارز غیرقابل انکار است اما زمان بندی اثرگذاری به شدت تابع تحریم بود. بنده و کثیری از همفکران اقتصادی تصور می‌کردیم در صورت تداوم برجام مشکلات اقتصادی از اواخر سال 1398 ظاهر شود ولی تحریم به طور طبیعی آن را تسریع کرد و کلید زد. تحریمها نه تنها بحران ارزی را تسریع کرد و کلید زد بلکه آن را به شدت تشدید کرد. اولین درس اقتصادی این است که اگر عرضه ارز در بازار ارز کاهش یابد و به دلیل سوداگری تقاضای ارز بالا رود قیمت ارز بالا خواهد رفت. تحریمها هم در سمت عرضه و هم در سمت تقاضا موثر بوده است و تلاش برای انکار آن تلاشی نادرست است.

اگر کسانی بخواهند همه مشکل را به تحریم احاله دهند باید مخالفت کرد. ساختار اقتصاد ایران معیوب است و این یک مشکل بلندمدت است که اثرات خود را ظاهر کرده است. تحریم یک پدیده کوتاه مدت است که آنهم اثرات خود را روی اثرات بلندمدت سوار کرده و به تشدید آن یاری رسانده است.  در روزهای آینده تلاش میکنیم از منظر کارشناسان مختلف به صورت دقیق تر به سهم کسری بودجه و استفاده از پایه پولی برای پوشش آن و همچنین ناترازی نظام بانکی در رشد نقدینگی که عامل اصلی تورم است بپردازیم.

پایان/